Rijnlands organiseren sluit goed aan bij het gedachtegoed van Daniel Pink die autonomie, vakmanschap en zingeving de belangrijkste factoren voor gemotiveerde medewerkers noemt. Die autonomie kun je invullen met zelfsturende of zelforganiserende teams.
Sommige organisaties hebben dat rigoureus gedaan door alle managementlagen te schrappen zodat alleen een directie en heel veel teams overblijven, zoals de zorgorganisaties Laurens en Cordaan.
Na een paar jaar ontdekken ze dan dat het niet werkt, het ziekteverzuim stijgt, de klanten zijn minder tevreden. Vervolgens wordt geconcludeerd dat ‘die zelfsturende teams een ondoelmatig concept zijn’ en dat we weer ‘gewoon’ een hiërarchische structuur met een of meer managementlagen moeten invoeren.
Maar waarom gaat het dan bij andere organisaties wel goed?
Zo wordt Buurtzorg beschreven als een organisatie die bovengenoemd model hanteert en wel succesvol is. Wie Buurtzorg wat nauwkeuriger analyseert ziet dat hier meer beschikbaar is: een uitstekende ICT-omgeving die de zorgmedewerkers ondersteunt en niet bedoeld is om hen te controleren en coaches die ter zake deskundig en ‘op afroep’ beschikbaar zijn om teams te ondersteunen. Kortom, heel Rijnlands georganiseerd.
Vooral die coaches zijn belangrijk. Elke medewerker wil èn als professional zijn werk goed doen èn als mens een aanspreekpunt hebben in de organisatie als er ergens iets niet naar wens verloopt. Een aanspreekpunt, een coach, noem ‘m desnoods manager of leidinggevende die het vak van de medewerker verstaat, die handelt vanuit vertrouwen, ruimte geeft en adviseert over oplossingen voor problemen waar het team zelf niet uitkomt.
Een ander aspect dat van belang is voor een Rijnlandse organisatie is wat Jaap Peters en Mathieu Weggeman een collectieve ambitie noemen. Daniel Pink spreekt van zingeving, Frederic Laloux noemt het evolutief doel, Aaron Hurst heeft het over de purpose economy. Maar ze bedoelen allemaal hetzelfde: welk doel wil een organisatie nastreven. Een doel waarin iedereen zich herkent, waarvoor medewerkers hun vakmanschap inzetten, dat waarde toevoegt voor alle stakeholders.
Zo zien we een viertal cruciale factoren die een Rijnlandse organisatie kenmerken: een gemeenschappelijk gedragen doel, efficiënte ICT-systemen die de teams ondersteunen, deskundige leidinggevenden die weten wat het doel is en dat uitdragen en autonome teams die vanuit hun professionaliteit weten hoe ze dat doel moeten realiseren.
Kees de Vaal is zelfstandig adviseur, docent en lead-auditor
Bron: Kwaliteit in Bedrijf, mei-juni 2019